Menna a Gwen Thomas
MT Menna Thomas wy'i, yn byw yn Dan y Ffynnon ond geso i ngwnnu yn, ar Mynydd Bychan yn Nghwm Afan yn mil naw dau pedwar - a 'ma hwnna'n neud fi'n wyth deg pump. A Gwen Thomas yw'n whar.
GT Gwenville Elizabeth Thomas, ar ôl y ddwy famgu, un o Resolfen a un o Fryncoch, Plant Blaen Rhondda. Ges i ngeni nineteen seventeen, y ryfel cynta', bron ar y diwedd, a fi'n naw deg dau nawr, diwedd y mish.
MT Brioton ni dau gefnder.
GT Y Reeses o'n ni
MT Ie, y Reeses o'n ni.
GT 8 o blant, mam yn gwitho'n galed. A'r capel odd yn bywyd ni yn blant - achos o'n ni'n mynd i'r capel yn ifanc iawn
MT O'n, o'n.
GT A odd dadi'n pregethu, a odd e'n ddiacon yn Cyfyrog a getho i ngwnnu ar 'i garffed e' nes bo fi'n bum mlwydd o'd yn y set fawr - ond 'dyw hwnna ddim wedi neud fi'n berson … Ha, ha, ha
MT Ma' hanes diddorol i'r pentre, ch'mod. Odd yr achos wedi dechre' mewn tafarn - y Rock
GT Y Rock and Fountain, ife
MT Y Rock and Fountain, ie
GT Yn Maes, yn Betws, wrth bo' chi'n dod lawr i Bontrhydyfen. A odd hen datcu mam, odd e'n weinidog pwysig iawn - odd e'n yn pregethu lan yn Lerpwl. Odd e'n dod draw i'r Rock ar gefen ceffyl a fe odd y dyn cynta' bregethodd yn y capel - yr hen Gapel Newydd, nawr 'te - ac odd y capel, y lle, yn llawn a odd cor ardderchog. Lot fawr o blant 'da pawb pyrny. Pob un a teuluodd mawr 'da nhw, ch'mod, a teuluodd neis hefyd, ch'mod, ond o'dd e'?
MT Odd, odd hi'n neis i fyw yn yr ardal hyn, a gweud y gwir. I gymharu, os ych chi'n cymahru a cymdeithas heddi, a beth i'ch chi'n clywed - triniaeth 'ma plant yn cal nawr. Chi braidd yn gallu cretu bod shwt beth yn bod, ch'mod, achos odd pawb yn dirion wrth 'u plant, ond o'n nhw? Cwnnu'r plant yn iawn, ch'mod. A parch iddi'u rhieni. A odd y wraig wastad â parch i'r g?r. Odd y g?r, odd yn dod gynta'. Gofalwch am y'ch tad. Fe odd bia'r gater, ch'mod, wrth ochor y tân, ife. A ch'mod, gofalu am i fwyd e'. Ac wrth gwrs, colliers o'n nhw, yn dod a batho o fla'n y tan, ond o'n nhw. Odd nhad yn gollier, a odd Gwenefyn, y mab hena, collier odd e' hefyd, chi'n gweld. So odd raid cal d?r wedi'i dwymo 'te, o fla'n y tân bob nos, ondife. A wy'n cofio nhad, cofio fel odd e'n wmolch, ch'mo, a dyn bach odd e, fel ti'n gwbod, o faint yndyfe, a odd e'n cal 'i fwyd wetyn i. A odd arferiad, odd e'n cwnnu 'i go's lan yn erbyn y mantel piece, i gysgu damed bach. A wedi i fe gal 'i gwsg a wmolch wetyn i, bant a fe naille i'r capel - i'r festri odd e'n mynd pry'ny - i'r cwrdd gweddi nos Lun, a nos Iau wetyn i, y diaconied, odd yn cwrdd nos Iau
GT Yn ôl beth wy'n diall, odd datcu wedi cario dadi i withio dan ddaear, 9 mlwydd o'd, odd e'n cario fe ar 'i gefen, a wetyn i lan ar ochr y mynydd. Gwaith glo, odd y cwm i gyd odd hwn. Tycs, anialwch odd hwn cyn dod i fyw ma.
Dim ysgol, gas 'e flwyddyn. Odd dadi'n scoler naturiol a odd y pregethwr da, odd e moyn doti fe yn Capel Rock i fynd i'r coleg. Ond odd un dyn safodd yn 'i erbyn, odd e'n perthyn i dadi 'fyd. Achos bo' mam a phedwar o blant, odd e' ddim meddwl bo hi'n iawn i dadi fynd i'r coleg. Felly collodd e'r cyfle 'na ta beth. Odd e'n pregethu ym mhob man. A mynd nos Satwrn. Dim car 'da fe, ch'wel, odd e'n cer'ed lot dychrynllyd. Odd e'n cael carde i'r t?. Ti'n cofio? 'Mr Rees, byddwch chi'n cysgu 'da Mrs Davies, byddwch chi'n cysgu 'da Mrs Davies nos Sadwrn.' Wel, i gysgodd e' 'da menywod dychrynllyd rownd y lle……..